انواع وسواس

اختلال وسواس انواع مختلفي دارد كه مهم‌ترين آن‌ها را در ادامه شرح داده‌ايم:

1- وسواس فكري عملي

ممكن است هرفردي محتواي فكري خاص خود را در وسواس‌هاي فكري‌اش داشته باشد. وسواس فكري اغلب منجر به وسواس عملي مي‌شود؛ به اين صورت كه انديشه و فكري وسواسي در ذهن فرد شكل مي‌گيرد و براي توقف كردن آن فكر و انديشه دست به عمل مي‌زند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه وسواس فكري عملي كليك كنيد. برخي از شايع‌ترين افكار وسواسي در افراد شامل موارد زير مي‌شود:

وسواس شستشو: در اين نوع اختلال فرد تصور آلودگي و كثيفي دارد و به طور مرتب به شستشو مي‌پردازد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه وسواس شستشو كليك كنيد.

تقارن از انواع وسواس : فرد از عدم تقارن دچار ناراحتي و اضطراب شده و به كارهايي همچون شمردن و منظم كردن اشيا مي‌پردازد.

افكار ممنوعه يا تابو: در اين نوع وسواس فرد دچار افكار ممنوعه‌اي همچون تصورات جنسي، مذهبي و پرخاشگرانه مي‌شود.

صدمه و آسيب: در اين نوع از انواع وسواس فرد نگران آسيب رساندن به خود و ديگران است و به انجام كارهاي مداومي همچون وارسي كردن مي‌پردازد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه وسواس وارسي كردن كليك كنيد.

2- بيماري وسواس بدريخت انگاري بدن

فرد مبتلا تصور مي‌كند كه عيب‌هاي بسيار بزرگي روي بدن يا صورت خود دارد. اين عيب‌ها معمولا خيالي يا جزئي هستند به طوري كه ديگران متوجه آن‌ها نمي‌شوند. فرد بسياري از وقت خود را جلوي آيينه مي‌گذراند و رفتارهاي افراطي همچون انجام آرايش‌هاي غليظ از خود نشان مي‌دهد. همچنين ممكن است به دليل نگراني نسبت به ظاهرش، دائما خود را با ديگران مقايسه كند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلال بدريخت انگاري بدن كليك كنيد.

3- بيماري وسواس احتكار

اين افراد نمي‌توانند هيچ وسيله‌اي را دور بيندازند و صرف نظر از ارزش اشيا، به جمع آوري آن‌ها پرداخته و در غير اين صورت دچار ناراحتي شديدي مي‌شوند. اختلال احتكار با علاقه به جمع كردن طبيعي اشيا متفاوت است. در اين اختلال فرد به صورتي اشيا را انباشته مي‌كند كه محيط زندگي‌اش مختل شده و هيچ استفاده خاصي نيز از آن‌ها ندارد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلال احتكار كليك كنيد.

4- اختلال مو كني از انواع بيماري وسواس

در اين اختلال فرد براي كاهش اضطراب خود به كندن موهاي بدن خود از جمله موهاي دست‌ها و پاها مي‌پردازد به طوري كه زخم‌هاي مشخص و وسيعي بر روي پوست ايجاد مي‌شود يا موها به طرز چشمگيري از بين مي‌روند. براي اطلاع بيشتر از اختلال موكني كليك كنيد.

5- اختلال پوست كني از انواع بيماري وسواس

مانند اختلال قبلي انديشه‌هايي مرتبط با كندن پوست در ذهن فرد ايجاد مي‌شود و به شدت فكر او را درگير مي‌كند؛ در مرحله‌ي بعدي براي متوقف كردن افكار و فشار رواني خود به صورت مكرر اقدام به كندن پوست و يا زخم‌هاي روي پوست مي‌كند. براي اطلاع بيشتر از نشانه ها، علل و درمان وسواس پوست كني كليك كنيد.

6. اختلال كنترل تكانه

اختلال كنترل تكانه نوعي از اختلالات وسواس است كه در آن فرد به صورت تكراري رفتاري زيان بار را با وجود آگاهي از عواقب آن انجام مي‌دهد و كنترلي بر تكانه‌هاي خود ندارد. اين افراد اغلب رفتارهايي زيان‌بار، برخلاف قوانين جامعه، پرخاشگرانه و پر خطر از خود بروز مي‌دهند. از انواع اختلال كنترل تكانه مي‌توان به جنون دزدي و جنون آتش افروزي اشاره كرد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلال كنترل تكانه كليك كنيد.

 

بيماري هاي مشابه بيماري وسواس

_ كودكان آسپرگر: اين كودكان تمايلي به تغيير محيط خود ندارند و از اين كه دوست دارند همان كارهاي هميشگي را انجام دهند تا اضطرابشان كاهش يابد، مشابه وسواسي ها هستند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه سندروم آسپرگر كليك كنيد.

_افراد داراي سندرم توريت: اين افراد تيك هاي عصبي شديدي دارند كه حتي ممكن است به شكل دشنام هم باشد.اين ها بيشتر بيماري وسواس هم دارند.

_افراد داراي خود بيمار انگاري: در اين بيماري فرد ترس از مبتلا شدن به بيماري دارد كه غالبا با اضطراب همراه است.

_بدريخت انگاري بدن: فرد زشتي خودش زا باور دارد و ساعت ها وقت جلوي آينه مي گذارد و مدام خودش را بررسي مي كند.

ويژگي‌ها و نشانه‌هاي باليني بيماري وسواس

يكي از شايع‌ترين و شناخته شده‌ترين نشانه‌هاي انواع وسواس ، حساسيت به آلودگي و شستشوي منظم است. دومين نشانه شايع وسواس، نگراني و ترديد است كه فرد به طور اجباري به وارسي اشيا مي‌پردازد. (مثلا هرچند دقيقه يكبار پنجره‌ها را چك مي‌كند كه باز نباشند.) نشانه شايع ديگر اين است كه فرد دچار افكار ناخوشايند و مزاحمي مي‌شود اما رفتارهاي وسواسي و تكراري خاصي از خود نشان نمي‌‌دهد و چهارمين الگوي شايع وسواس، احساس اجبار فرد براي مرتب كردن و حفظ تقارن ميان اشيا است.

فرد مبتلا به اين بيماري در انجام كارهاي خود بسيار كند است به طوري كه براي خوردن غذا يا لباس پوشيدن به ساعت‌ها وقت نياز دارد. مهم‌ترين نشانه وسواس عملي اين است كه فرد براي رهايي از اضطراب ناشي از وسواس فكري دست به انجام رفتارهاي تكراري مي‌زند. اين رفتارها براي فرد دو فايده ثانويه دارند. يا اضطراب و تنش را از بين مي‌برند و يا از وقوع يك حادثه ناگوار جلوگيري مي‌كنند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه نشانه هاي وسواس كليك كنيد.

وسواس فكري در كودكان

ممكن است برخي از والدين فكر كنند كه بيماري وسواس در كودكان يك مرحله گذرا است يا كودك براي جلب توجه اين كارها را مي‌كند. اما حقيقت اين است كه كودك كنترلي بر اين رفتارها ندارد و مقصر اين رفتارها نيست و حتي والدين نيز در بروز اين مشكل نقشي نداشته‌اند. وسواس اختلالي است كه باعث تغيير در فعاليت مغز مي‌شود. به طوري كه مغز كودك مبتلا به آن نسبت به ساير كودكان به گونه ديگري فعاليت مي‌كند. براي شناسايي و درمان وسواس دركودكان لازم است كه از يك روانشاس كمك بگيريد.

علائم بيماري وسواس در كودكان

شناسايي علائم وسواس دركودكان بسيار مهم است چراكه آن‌ها نمي‌توانند مشكل خود را به راحتي بيان كنند و در نتيجه اين وظيفه برعهده والدين قرار مي‌گيرد. برخي مواقع كودك رفتارهاي وسواسي همچون چك كردن مداوم درها و شستشوي دست‌ها را از خود نشان مي‌دهد. در اين صورت شناسايي وسواس براي والدين راحت‌تر خواهد شد اما برخي مواقع كودك هيچ رفتار وسواسي خاصي ندارد و تنها دچار درگيري ذهني مي‌شود. معمولا كودكان نمي‌توانند افكار خود را براي والدين توضيح دهند و توصيف اين وضعيت برايشان بسيار سخت است. اما با مشاهده دقيق رفتار كودك مي‌توان تا حدودي از نگراني‌هاي او آگاه شد. مثلا ممكن است كه نگران وقوع يك اتفاق ناخوشايند باشد و در نتيجه به طور مداوم دعا كند. براي كسب اطلاعات بيشتر پيشنهاد مي‌كنيم مقاله وسواس در كودكان را مطالعه كنيد.

ريشه‏ و علل انواع وسواس

وسواس دلايل بسيار متعددي دارد كه برخي از آن‌ها به شرح زير مي‌باشند:

1- نقش وراثت در ابتلا به بيماري وسواس

تحقيقات نشان داده است كه وراثت نقش مهمي در ابتلا به اختلال وسواس دارد. تقريبا 40 درصد از افراد مبتلا، والدين وسواسي داشته‌اند. برخي ديگر از محققان نيز زمينه‌هاي عصبي را عامل انتقال اختلال وسواس مي‌دانند.

2- تربيت افراد در دوران كودكي

الف- دوران كودكى: بسياري از وسواس‌هاي افراد ريشه در دوران كودكي آن‌ها دارد. كودكي كه زندگي‌اش سرشار از دعوا، سرسختي و مقاومت بوده باشد و نتواند در برابر خواسته‌ي بزرگ ترها مقاومت كند، به احتمال بيشتري در برابر ابتلا به بيماري وسواس آسيب‌پذير خواهد بود.

ب- شيوه تربيت در دوران كودكي: نحوه تربيت والدين نقش بسيار مهمي در ابتلاي افراد به اختلال وسواس دارد. والديني كه بسيار كمال گرا و حساس هستند زمينه را براي وسواسي شدن فرزند خود مهيا مي‌كنند. همچنين والديني كه بسيار سخت گير و مقرراتي هستند و از كودك انتطار دارند كه كاملا بر اساس ضوابط رفتار كند نيز باعث ابتلاي فرزندان به اين اختلال مي‌شوند. چگونگي از شير گرفتن كودك و آموزش آداب دستشويي نيز در بروز اين بيماري نقش دارد.

ج- تحقير كودك در دوران كودكي: افرادي كه در دوران كودكي مورد تحقير والدين، مربيان يا خواهرو بردارها واقع شده‌اند زمينه ابتلا به اختلال وسواس را دارند. جملاتي همچون تو عرضه نداري، تو بي لياقتي و... باعث اسيب پذيري فرد در برابر اين اختلال مي‌گردد.

د- ناامنى ‌هاي مربوط به دوران كودكي: تحقيقات نشان داده است كه برخي از افراد مبتلا به وسواس در دوره كودكي احساس ناامني شديدي داشته‌اند. آن‌ها براي اينكه بتوانند والدين يا ساير اطرافيان را از خود راضي نگه دارند به صورت افراطي تلاش كرده‌اند كه بدون عيب و نقص باشند، در نتيجه به تدريج دچار وسواس شده‌اند.

ز- منع‏‌هاي دوران كودكي: برخي از افراد به دليل منع و محدوديت شديدي كه در دوره كودكي يا حتي نوجواني داشته‌اند به وسواس مبتلا مي‌شوند. مثلا ايراد گرفتن‌ها و سختگيري‌هاي بيش از حد والدين و مربيان، تنبيه كودك يكي از رفتارهاي منع كننده براي كودكان است.

3- خانواده افراد وسواسى

اكثر افراد مبتلا به بيماري وسواس والديني عيب جو، لجباز و سخت گير داشته‌اند كه كوچك‌ترين اشتباه كودك را با بي رحمي به او مي‌گفته‌اند. به طوري كه فرزندان براي رهايي از اين سخت گيري‌ها مجبور بوده‌اند كه با دقت تمام رفتاركرده تا مبادا اشتباهي داشته باشند. والدين اين افراد اغلب انسان‌هايي طعنه‌زن، ملامتگر و خشن بوده‌اند و گاها خود از مشكلات و اختلالات شخصيتي رنج مي‌برند.

مشاوره و درمان رواني وسواس

روان درماني يكي از گزينه‌هاي درمان بيماري وسواس است كه انواع مختلفي دارد و به شرح زير است:

رفتار درماني: با استفاده از رفتاردرماني فرد به انجام فعاليت‌هايي مي‌پردازد كه افكار وسواسي را متوقف كرده و استرس و اضطراب را نيز كاهش مي‌دهد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه رفتار درماني كليك كنيد.

شناخت درماني: در اين روش درمانگر سعي دارد كه بينش فرد را نسبت به تعارض‌هاي دروني‌اش و اشتباه بودن افكارش تغيير دهد.

در برخي مواقع نيز درمانگر با خانواده بيمار ارتباط برقرار مي‌كند و از طريق بهبود روابط خانوادگي به درمان بيماري وسواس مي‌پردازد. مشاوره وسواس و مشاوره كنترل استرس راحت‌ترين راه براي يافتن درمان مناسب است.

آشنايي با روش‌هاي كلي و تخصصي‌تر درمان انواع وسواس

برخي از مهم‌ترين و پركاربرد‌ترين روش‌هاي درمان وسواس عبارتند از:

1- روش تقابل به ضد در درمان انواع وسواس

اين روش در درمان بيماري وسواس آلودگي بسيار مؤثر واقع مي‌شود. در اين روش فرد به طور عمدي توسط خودش يا فرد ديگري در معرض آلودگي قرار مي‌گيرد. در صورتي كه فرد بتواند اين فرآيند را تحمل كند بسيار مؤثر واقع خواهد شد. لازم است اين روش در حضور مشاور و فرد متخصص انجام شود. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه درمان قطعي وسواس فكري شديد كليك كنيد.

2- فرمان ايست

اين روش درماني كه توقف فكر نيز ناميده مي‌شود، به اين صورت است كه فرد افكار وسواسي خود را رها كرده و اجازه مي‌دهد كه تمام فكر او را مشغول كنند. ناگهان درمانگر با صدا بلند دستور ايست مي‌دهد. تحقيقات نشان داده است كه اين روش در كاهش وسواس‌هاي فكري تاثير گذار مي‌باشد. 

3-درمان دارويي

در صورتي كه وسواس شديد بوده يا در اثر تغيير سطح هورمون‌ها به وجود آمده باشد، پزشك از دارودرماني استفاده مي‌كند. از داروهاي كاربردي در درمان وسواس مي‌توان به داروهاي ضداضطراب و ضد افسردگي اشاره كرد. با مصرف اين داروها مقاومت بدني فرد در برابر درمان كاهش مي‌يابد و با كمك روان درماني اختلال بهبود مي‌يابد. براي كسب اطلاعات در زمينه داروهاي ضد اضطراب و داروهاي ضد افسردگي كليك كنيد.

راهكارهايي براي رهايي از وسواس

1- مقابله با ترس‌ها

فرار كردن از افكار وسواسي و ترسي كه از آن‌ها داريد باعث شديدتر شدن آن‌ها مي‌شود. در عوض بهتر است كه به افكار وسواسي خود نزديك شده و سعي در مقاومت در برابر آن‌ها داشته باشيد. اگر اين كار برايتان سخت است، زماني كه براي انجام آن مي‌گذاريد را كاهش دهيد. هرچه بيشتر در مقابل ترس‌هايتان دربياييد اضطرابتان كمتر شده و متوجه مي‌شويد كه به ترسناكي گذشته نيستند. درمان اضطراب خود به از بين رفتن ترس ها و افكار مرتبط با اختلال كمك مي كند.

2- حواس خود را پرت كنيد

هر زمان كه متوجه هجوم افكار وسواسي شديد، با كارهايي همچون ورزش، پياده روي، موسيقي و غيره حواس خود را از آن‌ها منحرف كنيد. هركاري كه فكر مي‌كنيد برايتان لذت بخش است انجام دهيد تا فكر وسواسي متوقف شود.

3- نوشتن افكار و نگراني‌هاي وسواسي

هر زمان كه افكار وسواسي پيدا شدند، شروع به نوشتن آن‌ها كنيد. هدف فكر وسواسي اين است كه شما را درگير كرده و مورد تائيد قرار گيرد. شما با نوشتن دقيقا مي‌توانيد اين كار را انجام دهيد. حتي ممكن است روزانه صدبار مجبور به نوشتن آن‌ها شويد اما به مرور متوجه خواهيد شد كه قدرت افكار و نگراني‌ها از بين رفته و ديگر مانند گذشته شما را آزرده نمي‌كنند.

4- استفاده از تكنيك‌هاي تن آرامي و ريلكسيشن

استرس به تنهايي باعث اختلال وسواس نمي‌شود اما علائم آن را تشديد مي‌كند. با استفاده از روش‌هايي همچون مديتيشن، يوگا، تنفس عميق و ساير راهكارها استرس خود را كاهش داده و تنش و ناراحتي ناشي از وسواس را بهبود بخشيد. براي اطلاع از ديگر روش‌هاي درمان وسواس كليك كنيد.

سخن آخر

با توجه به پيامدهاي اختلالات اضطرابي براي فرد مبتلا و نزديكان او، در صورت عدم درمان مشكلات جدي براي زندگي و كار هاي فرد به وجود مي آيد و جنبه هاي محتلفي از زندگي او مختل مي شود. قدم اول براي درمان وسواس، مشاوره روانشناسي و درمان رفتاري است كه بهتر است تحت نظر مداوم روان شناس در چند جلسه باشد تا فرد بتواند در اعمالش تغييري ايجاد كند. روان شناسان و مشاوران ما در مركز مشاوره حامي در اين زمينه آماده خدمت رساني به شما عزيزان هستند.

منبع: بيماري وسواس و انواع اختلالات مرتبط

براي دريافت مشاوره در زمينه بيماري وسواس و انواع اختلالات مرتبط مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.